… მოსახვევიდან პატარა, ოდესღაც ყვითელი ავტობუსი გამოჩნდა. ხალხი ზანტად წამოიშალა ხის სკამებიდან. კარი ჯახანით გაიღო. ავტობუსმა ფშვინვით ამოიოხრა და მყრალი გამონაბოლქვით გააჯერა ჰაერი.
მახო თვალებად იქცა. ჩამომსვლელებზე ასრიალებული მზერა მოუთმენლად ცდილობდა სალონში შეღწევას.
… არა, დღესაც არ ჩამოვიდა…
ისევ აღარ მოუნდა ცხოვრება. რამდენიმე წამით ყველაფერმა აზრი დაკარგა. ხალხი ჩოჩქოლით ადიოდა და ჩამოდიოდა… ისე შორი იყო ხვალამდე… ხვალინდელი ყვითელი ავტობუსის იმედისმომცემ გუგუნამდე… პირგამშრალმა მახომ ძლივს გადაყლაპა ნერწყვი.
– რაო, მახო, არ ჩამოვიდა? – მოესმა ზურგსუკან.
შეკრთა. თავისი დარდი ღრმად, გულის კუნჭულში ჩაჩურთა.
– არა, არ ჩამოვიდა…
– ვაა! – გადაიქნიეს თავები გრძელ სკამებზე ჩამომსხდარმა კაცებმა.
– მე თვითონ უნდა წავიდე… ჩამოვიყვანო… – ეს სოფელში უკვე ცნობილი ფრაზა ამწამს მოფიქრებულივით წარმოსთქვა.
– უნდა წახვიდე, მაშ! – კვერი დაუკრეს ჩვეულებრივ.
მახო მკვეთრად მობრუნდა და ჩქარი ნაბიჯით სახლის გზას გაუყვა. ზურგსუკან დარჩენილ სახეებზე ღიმილმა ახლა თამამად გამოჟონა და ხორხოცში გადმოიღვარა… შორს გასულ მახომდეც მიაღწია… ჭკუასუსტი კი იყო, მაგრამ მიხვდა, მას გამოჰყვა ეს ხმები… შეეშინდა, უძიროდ შეეშინდა, როგორც ბავშვებს ეშინიათ სიბნელეში მარტო დარჩენის… ნაბიჯს აუჩქარა… თუ მას დასცინიან, სჯობს, არ იცოდეს, – უფრო იგრძნო, ვიდრე გაიფიქრა…
* * *
ოჯახს მახინჯიც გამოერევაო, იტყვიან…
სოფელს არ შეუძლია მახინჯის გარეშე. ბორცვი მხოლოდ უფსკრულთან მიმართებაშია მწვერვალი… მისთვის, ბორცვისთვის, აუცილებელია უფსკრული, რათა თავი უბრალო მიწად არ იგრძნოს…
მახოს გვერდით ბევრი განიცდიდა სასიამოვნო უპირატესობას… მოყვასის კეთილგანწყობა და შური – საჭირო ადამიანის ავგაროზები – მას არასოდეს მფარველობდა. თვითონაც გრძნობდა, რომ სერიოზულად არ აღიქვამდნენ. ყოველთვის მხოლოდ მისთვის განკუთვნილი ინტონაციით მიმართავდნენ. არავის სურდა მასთან მსჯელობა, არავინ უყვებოდა ახალ ამბებს, არ ახედებდა თავის აზრებში… იგი ზედმეტიც კი არ იყო… ისე… ცარიელი ადგილი. სიცარიელე კი ყოველთვის ავსებს რაღაცას, – მახო სოფლის პატივმოყვარეობას ავსებდა… და თუმცა ინსტინქტურად სულ ცდილობდა ყურადღების მიქცევას, მისი თვითდამკვიდრების მცდელობა სმენითაღუქმელ სიხშირეებზე მღაღადებელ ხმად რჩებოდა სოფელსა შინა…
რატომ იყო ასეთი, არავინ იცოდა. მშობლები ნორმალური ჰყავდა, ძმაც. ერთი შეხედვით სხვებისგან არც გამოირჩეოდა – სანამ ლაპარაკს არ დაიწყებდა. მისი გონებაშეზღუდულობა განსაკუთრებით მაშინ გახდა თვალშისაცემი, როცა ბავშვობიდან ფეხი გადმოდგა… ფეხი გადმოდგა და მეორეთი ჩარჩა, ჩაიჭედა… როდესაც ბავშვობა ორ ათეულ წელს შეყოვნდა დიდ, წვერულვაშიან და მხარბეჭიან სხეულში, ცხადი გახდა, მან აქ სამუდამოდ დაისადგურა…
ერთი სიტყვით, მახო უწინდებურად დარბოდა ტყე-ღრეში, სადაც მონდომებით მღეროდა სიმღერებს ინდური ფილმებიდან; ერთგული მეგობრებივით უყვარდა ცხოველები და გარშემომყოფი უსულო საგნებიც კი… წლებმა ვერ გამოუმუშავა ემოციების შედედების უნარი, მას ბავშვივით უკიდეგანოდ უხაროდა, უფრო ხშირად კი სწყინდა, სანამ ბოლო წვეთამდე არ დაიცლებოდა… სამყაროსაც ისევე სიღრმისეულად და მძაფრად აღიქვამდა, როგორც ოცი წლის წინათ…
ხალხთან ყოფნა უყვარდა, თუმცა უმეტესწილ დროს მარტოობაში ატარებდა. ზოგჯერ ისე ძალიან უნდოდა, სხვა კაცებთან ერთად მდგარიყო და ემსჯელა, ვთქვათ, პურის მოსავალზე, რომელიც მას არ მოჰყავდა, ქალებზე, რომელიც არასდროს ჰყოლია და მეზობლებზე, რომლებიც არად აგდებდნენ… მაგრამ როგორც კი თავყრილობას უახლოვდებოდა, საიდანღაც გაჩენილი მამისა და ძმის დაბრიალებული თვალები ეფეთებოდა. ისიც მაშინვე ემორჩილებოდა მათ უსიტყვო ბრძანებას და სახლში მიდიოდა – დედის ფრთის ქვეშ…
* * *
პირმშოს პირველი დანახვისას დაკარგა თავი ნუნუმ. ლამის ფიზიკურად იგრძნო, როგორ დაიმონა მისი ნება და სიცოცხლე ამ პატარა არსებამ. ამიერიდან ნუნუ მხოლოდ მას ეკუთვნოდა.
რისი ბრალი იყო – ნუნუ წლების შემდეგაც ვერ მიმხვდარიყო – რატომ უყვარდა ასე მტკივნეულად, სუნთქვის შეკავებამდე ეს კეთილი ღიმილი, მაყვალივით შავი თვალები, გრუზა თმის გულისშემძვრელი სურნელი. მეორე ვაჟის მიმართ დამნაშავედაც კი გრძნობდა თავს. განა ის არ უყვარდა – „ენაცვალოს დედა“ – მაგრამ მახო… პირმშოზე განცდილი პირველი დედობრივი გრძნობის ბრალი იყო, თუ ავადმყოფი ნაშიერის წამლეკავი სიყვარულის ფენომენი, მხოლოდ ადამიანს რომ ახასიათებს… ასეა თუ ისე, ნუნუსთვის ჯერ მახო იყო და მერე დანარჩენი სამყარო…
ქალს არასოდეს თრგუნავდა შვილის მდგომარეობა. რას იზამ, ყველაფერი ერთად ვისა აქვს… ჭკუა სულაც არაა ბედნიერების საწინდარი. სამაგიეროდ, მახოს ისეთი სრულყოფილი გარეგნობა მისცა ღმერთმა, ისეთი სუფთა გული… სადღაც გონების სიღრმეში ჩამალული უხილავი ტრანსფორმატორი დედური სიბრმავის ხარჯზე განადგურებისაგან იცავდა…
თუმცა ბოლო დროს ერთი საფიქრალი აკვიატებოდა – მახო დაკაცდა, ასაკი მოუვიდა. დრო იყო, თავისი ოჯახის ბედნიერებაც განეცადა. ნუნუ სულ უფრო და უფრო ხშირად ფიქრობდა ამაზე. იცოდა, ადვილი არ იქნებოდა მახოსთვის ცოლის მოყვანა, და მეორე ვაჟისაგან განსხვავებით, რომელსაც გამუდმებით უწუნებდა გოგოებს, იგი გულწრფელი კეთილგანწყობით მიიღებდა მახოს ცოლად გლახაკს, კოჭლს, ელამს თუ წლოვანს. ყველაფერზე თვალს დახუჭავდა, ყველაფერზე თავს დაუხრიდა, ფეხებს დაუკოცნიდა… ოღონდაც სცოდნოდა, რომ მისი შვილი მოსიყვარულე ქალის მკლავებში ბედნიერი იძინებდა…
ერთი ეგაა, ბერიკაცს ვერაფერი მოუხერხა… რამდენჯერაც ჩამოაგდო ამ საკითხზე საუბარი, პასუხად მრისხანე ღრიალი მიიღო… თუმცა ფარ-ხმლის დაყრას მაინც არ აპირებდა… ერთხელაც ისეთი დრო შეარჩია, როცა ზურაბი განსაკუთრებით მშვიდი და კმაყოფილი ჩანდა…
* * *
… კაცმა მოსუფთავებულ ცარიელ თეფშს ბრაზიანად წაჰკრა ხელი. ნუნუ გაჩუმდა. ქმრის დაწყნარებას დაელოდა.
– კარგი, ქალო, ნუ იცი რაღაცის აკვიატება-მეთქი! არა, ერთი, რად უნდა ცოლი, ამიხსენი!
– კაცი დაბერდი, არ იცი, ცოლი რად უნდათ ხოლმე? – შებედა ქალმა.
– კაი, ნუ იცი ხოლმე უაზრო ანგლობა. – დაიღრიჯა ზურაბი, – მართლა გეუბნები, რად უნდა ცოლი? ოჯახს ეგ ვერასოდეს შეინახავს… სანამ ჩვენ ვართ, ხომ კარგი, მერე თავისი ძმა აიკიდებს, ალბათ… ახლა ოჯახით აზიდინე… თავისიც ეყოფა… ან რა შვილები უნდა ჰყავდეს, თავისნაირები? – ქალი თუ მოუნდება, – თუ მოუნდება საერთოდ როდესმე, – სოფლის ბოლოში გაისეირნოს, მაშოსთან… ცოლი!.. – ღვარძლიანად დაასრულა ზურაბმა.
– რაებს ბოდავ, თუ ატყობ! ქვა გაქვს მკერდში, ქვა! ჯერ ხომ სიტყვას ვერ ამოგაძრობს კაცი პირიდან, თუ ხმა ამოიღე ხომ, შხამს ანთხევ მხოლოდ!
მოულოდნელად კაცმა გაშლილი ხელისგული მთელი ძალით მაგიდას დაჰკრა.
– მე კი არა მაქვს ქვა მკერდში, შენა გაქვს ტვინის ნაცვლად. ოღონდ ქვა კი არა, თივა! თუ შხამს ვანთხევ, იმის დარდით ვანთხევ! თუ დავმუნჯდი, იმის დარდმა დამამუნჯა! თუ სხვა ერთს ფიქრობს, მე ორის ნაცვლად მიწევს! თუ სხვა ერთ ვენახს უვლის, მე ორს ვაკვდები!.. ორი კაცისას ვწყვეტ ჭაპანს. ქალო, და მთელი სოფლის დარდი მაზის კუზივით!
– რას ამბობ, შვილი შენს გარდა არავის ჰყოლია, აი… – წაიბურტყუნა ნუნუმ და მაშინვე ინანა. კაცი წამით გაშეშდა, თითქოს ვერ მიხვდაო, რას ეუბნებიან. სახე ნელ-ნელა დაუწყნარდა, ბუნებრივი ფერი დაუბრუნდა. ამოიხვნეშა და ხელი ჩაიქნია. სანამ ოთახიდან გავიდოდა, ერთხელაც მოუტრიალდა ცოლს და უკვე ჩვეულებრივი ხმით უთხრა:
– განა შვილი არა ჰყოლიათ… მაგრამ ხომ გაუზრდიათ და დაუფრთიანებიათ… ვალი მოუხდიათ… მე კი ეს ვალი სამარემდე უნდა მივათრიო, მერე კი დარდი წავიღო მისი… არ უთხოვნია ამ ქვეყნად მოსვლა… აქ კი მისი ადგილი არ ყოფილა… მე დიდი ბედნიერებით დავუთმობდი ჩემსას, მაგრამ შეუძლებელია… ყველას თავისი ადგილი აქვს… ხოდა, ვწვალობ მას შემდეგ, ორი კაცისას ვწვალობ… ჩემო ნუნუ, შენ თუ აქამდე ამას ვერ მიხვდი, არც ახლა ხარ რამის გამგები. ჰქენი რაც გინდა, შერთე ცოლი, თუ შეძლებ… კაცმა რომ თქვას, შენც ჩემს დღეში ხარ, მაგრამ ვერ ხვდები, ბედნიერო… – წელმოწყვეტილივით გავიდა ზურაბი. ნუნუ თვალდაჭყეტილი შესცქეროდა გახურულ კარს. სულ გაგიჟდაო, ბერიკაცი, წაიბურტყუნა… ადგილს ვეძებო მახოსთვის… თავისთვის მოძებნოს ადგილი და მოინელოს, ორი ჭიქა დაულევია…
მძიმე გრძნობის მოსაცილებლად ნუნუმ ახლა იმაზე დაიწყო ფიქრი, ვინ შეიძლება ითხოვონ რძლად…
* * *
შეთვალიერებულ გოგონებთან რომ არაფერი გამოუვიდა, ნუნუმ თანამიმდევრულად სოფლის ყველა გასათხოვარ ქალზე დაიწყო მათ ნაცნობ-მეგობრებთან გადაკრულად საუბარი…
…. ზურგსუკან იყო ერთი ხორხოცი, ქილიკი და მორიგი კანდიდატურის გამოცნობა. ნიძლავებიც კი იდებოდა, ვის მიადგებოდა ნუნუ შემდეგ ჯერზე.
ქალი კი აბსოლუტურად დარწმუნებული იყო, რომ შეუმჩნევლად მოქმედებდა. კარგა ხანი იმედს არ ჰკარგავდა. ბოლოს შეფიქრიანდა. რაღაცნაირად, ბრაზი მოერია… კეთილი გულუბრყვილო სახე ნაღვლიანი გაუხდა. მერე კი, ერთხელ, მშობლებს ესტუმრა მეზობელ სოფელში და იქ შემთხვევით ლია გაიცნო…
… საღამო ძლივს მოვიდა. ნუნუს მთელი დღე მოუთმენლობისგან სული ელეოდა, ისე უნდოდა, ქმრისთვის ახალი ამბავი ეცნობებინა… ცოტა ეშინოდა კიდეც. ვენახიდან დაბრუნებულს ისე ევლებოდა თავს, ისე მარდად გაუმზადა ვახშამი და დასაბანი წყალი, რომ კაცმა ბოლობოლო რაღაც იეჭვა.
– რაღაც ამბავია შენს თავს და, არ მომწონს…
ნუნუ მის ყურთან დაიხარა და გაბრწყინებულმა ჩასჩურჩულა: – ქალი მოვნახე…
ზურაბი მაშინვე მიხვდა, რა ქალზე იყო საუბარი. მობეზრებით დაიღრიჯა. – „ამან ხომ გული გააწყალაო“, ხელი ჩაიქნია და ეზოში გავიდა…
… არაფრით ეგონა, სოფელში ერთი ქალიც თუ დათანხმდებოდა მისი უფროსი ვაჟის ცოლობას… აკანკალებული თითებით ძლივს მოუკიდა სიგარეტს… ნეტავ, ვინაა… გამოდის, ნუნუ არ ყოფილა მთლად მტყუანი, მათი შვილი კი სულ წყალწაღებული… რაღაცნაირად, გული მოუბრუნდა ბერიკაცს. თითქოს შვილი მის თვალში ამაღლდა კიდეც… ვიღაცა მზადაა მახოს გვერდით იაროს სოფელში, არ რცხვენოდეს მისი ცოლობის, მოეფეროს, უყვარდეს… დაუჯერებელია… მან ხომ, მამამისმა, კარგად იცის, რომ მახო სულელია… გული ეგლიჯება, მაგრამ ფაქტს ხომ ვერ გაექცევა… ნუნუსავით ხომ არ აბრმავებს შვილის ნაწამები სიყვარული… ამიტომაა გასაოცარი, რომ ვიღაცა მზადაა, ნებაყოფლობით შეუშვიროს სუსტი ქალური ზურგი ამოდენა სიმძიმეს… ვინც უნდა იყოს… რატომ?! უბრალო ოჯახი აქვთ… რითი „მოხიბლა“ ნუნუმ ის ქალი… ნუთუ… ალბათ… კაცმა მძიმე აზრები არ მოუშვა, ნამწვი გადააგდო და სახლში შებრუნდა.
– ვინაა, აღარ იტყვი? – ვერ მოითმინა ბოლოს.
ნუნუს გული მიეცა.
– ჩვიდმეტი წლის გოგოა, ტანკენარი, ულამაზესი პირსახე აქვს.
ზურაბს გული ისე უძგერდა, შეეშინდა, ნუნუსაც არ გაეგო.
– როგორ, არც კოჭლია, არც კუზიანი?! – ძლივს ამოიღო ხმა, თუმცა სარკასტული ტონი არ გამოუვიდა.
– არა, მაგრამ… ისიც ცოტა…. მახოსავით…
კაცს თითქოს რაღაც ჩაუწყდა მკერდში. სული შეეხუთა. აი, თურმე რაში ყოფილა საქმე… მაგრამ… რაც გინდა, ოღონდ არა ეს… ორი არანორმალური ერთ ჭერქვეშ…
… ცოლ-ქმრის ჩხუბი ნუნუს მოულოდნელმა ცრემლებმა შეწყვიტა. წამის წინ გალურჯებამდე მოღრიალე კაცი შეცბა… თითქმის მეოთხედი საუკუნე იყვნენ ერთად და, მტირალი ნუნუ ჯერ არ ენახა. ის კი არადა, ხშირად ებრაზებოდა კიდეც მისი გულარხეინობის გამო. ყოველთვის ეჩვენებოდა, რომ მხოლოდ თვითონ ეზიდებოდა მათ საერთო უბედურებას. ცოლი შეუფერებლად ხალისიანად მიაჩნდა ყოველთვის… ამიტომ რაღაც მწარე სიამოვნებით ახსენებდა დროდადრო, რომ დებილი შვილი ჰყავდათ… ახლაც ვერ მოითმინა…
მუდამ შემართული ნუნუ ტახტზე მოკუნტულიყო და წლობით ჩაბრუნებული სისხლიანი ცრემლების ამოქვითინებას ცდილობდა – მოუხერხებლად, წვალებით, ხველით, თითქოს მათშივე იხრჩობოდა… გულგახეთქილი ზურაბი დაბნეულად უყურებდა, როგორ დაურღვია ცოლს მუდამ ასე ვაჟკაცურად შენარჩუნებული წონასწორობა. ნელ-ნელა მიუახლოვდა, მერე გაბედა და ფრთხილად მოეფერა თმაზე…
* * *
– ბესოს გაუმარჯოს!
ახალგაზრდა კაცმა გაბრწყინებული მახოს შემჩნევისას ნაბიჯი შეანელა.
– გაგიმარჯოს… რა ხდება ახალი და კარგი? – ბესომ ჯერ კიდევ ნაშუადღევს შეიტყო უცნაური ჭორი. იცინა კიდეც სხვებთან ერთად… ვითომ, მართალია?!
– ცოლი მოვიყვანე, – ბედნიერი თვალებით მახომ თავისი ეზოსკენ ანიშნა. გაოგნებულმა ბესომ მის მზერას თვალი გააყოლა. დაბალი ღობის მეორე მხარეს ახალგაზრდა ქალი ხიდან თუთას წყვეტდა და ჭამდა. ბესო ლამის დამუნჯდა – გოგონა ძალიან ლამაზი იყო… ბევრად ლამაზი ამ სოფლის გოგოებზე და თავად ბესოს ცოლზეც… უნებური პატივისცემით მზერა ისევ მახოზე გადმოიტანა. ორიოდე წამი სიტყვებს ეძებდა. მერე მოძალებულ აღშფოთებას სძლია და მახოს მხარზე ხელი დაჰკრა.
– გილოცავ, ძმაო! როდის მოხდა ეგ ამბავი?!
სიტყვა „ძმაო“ სასიამოვნოდ მოესალბუნა მახოს მიუჩვეველ ყურს, გულში სითბოდ ჩაეღვარა და ყოველ უჯრედში გაჟონა. პირველად მიმართეს ასე, თანასწორივით, თავისიანივით. გაუცნობიერებლად ძალიან მოუნდა, მასაც ეთქვა რამე ისეთი, რაც მათ ერთ სიბრტყეზე ყოფნას გაამყარებდა, გაახანგრძლივებდა… ამიტომ შეთქმულივით თვალი ჩაუკრა მეზობელს, მრავლისმეტყველად შეხედა და ჩუმად უთხრა:
– ოღონდ, ცოტა ვერ არის… – თითი საფეთქელთან დაიტრიალა და ალალად დაელოდა ბესოს გაცინებას…
ბესოს გულზე მოეშვა. აი, თურმე რა ყოფილა… გამხიარულდა. მახოს მომლოდინე სახის შემჩნევისას მასავით შეთქმულივით ჩაიცინა, მუჯლუგუნი ჰკრა მხარში…
… გამორჩეული დიდსულოვნებაა საჭირო, აგრესიის გარეშე მიიღო მახინჯის პრეტენზია სივრცეზე…
… ბესო სწრაფი ნაბიჯით გაეცალა – სოფლად ახალი ამბის გავრცელებას ჩქარობდა…
მახო სახეზე შეციებული ღიმილით ერთხანს ჭიშკართან დარჩა. ეზოსკენ გაიხედა. ლია ისევ ჭამდა თუთას.
… ახლა მას ცოლი ჰყავს… ბესოსავით… გიასავით… ილოსავით… ახლა ის ყველასნაირია… თავში აღარ წამოარტყამენ… არც მამა დაუწყებს თვალების ბრიალს ხალხში… ახლა ყველაფერი კარგად იქნება.
ლია ისეთი კარგი გოგოა… მხიარული… თამამი… ისეთი ლამაზია… ხელისგულზე ატარებს მახო… დაიცავს, თუკი ვინმე აწყენინებს… საკუთარი თავის დასაცავად თითიც არასოდეს გაუტოკებია, სიტყვაც არ უთქვამს… ახლა კი ძალების ისეთ მოზღვავებას გრძნობდა… მდედრის მფარველობის არქაულმა ინსტინქტმა, ყველა ჭეშმარიტ მამაკაცს გენებით რომ ენიჭება, ნეტარებით აავსო… დიდ და ჭკვიან კაცად იგრძნო თავი. მოჭარბებული სიამაყისგან ცრემლიც კი მოადგა…
ლიამ მისკენ მოიხედა და ხელი დაუქნია.
– მოდი, იცი, რა გემრიელი თუთაა?!
მახო აჩქარდა, ეზოში სირბილით შევიდა. ლიამ პირთან მიუტანა თუთა. მახომ მორჩილად ჩაღეჭა… რამდენი ზაფხული ჭამდა ამ თუთას, მაგრამ, რატომღაც, ასეთი გემრიელი არასოდეს მოსჩვენებია…
* * *
… ნუნუ მალულად უთვალთვალებდა წყვილს სახლიდან. ძალიან ღელავდა – რა ამბავიც ააგორა, ყველაფერზე ხომ ის იყო პასუხისმგებელი. მით უმეტეს, ქმარი და უმცროსი ვაჟი წინააღმდეგნი იყვნენ… მთელი დღეა, თითქმის არ უჭამია, არც არაფერი უკეთებია – მხოლოდ გაფაციცებით თვალყურს ადევნებდა მახოსა და ლიას…
მანამდე ნუნუ სულ ორჯერ შეხვდა გოგონას. პირველად გაეცნო, დაელაპარაკა. ლია მაშინვე დათანხმდა მის შემოთავაზებას. ჭკვიანი გამომეტყველებით მოუსმინა ქალის არეულ საუბარს, მერე ისე საქმიანად დაელაპარაკა, ნუნუს წამით ეჭვიც კი შეეპარა მის გონებაშეზღუდულობაში… მეორე შეხვედრაზე მახოც წაიყვანა… ლია თამამად მიუახლოვდა დამორცხვებულ ვაჟს და ხელი გაუწოდა.
– ლია! – თქვა ომახიანად.
გაწითლებულმა მახომ მუდარით შეხედა დედას. ნუნუმ თვალში ცრემლი შეამჩნია და გული გადაუტრიალდა. საბედნიეროდ ლიამ ვერაფერი შენიშნა.
– მართლა ლამაზი ბიჭია, – უთხრა ნუნუს. მერე თავისი მწირი ქონება თურქულ უჯრედებიან ჩანთაში მოათავსა და, წავედითო, მიუბრუნდა დედა-შვილს… ჩასხდნენ პატარა, ფერგადასულ ავტობუსში და ნახევარ საათში სახლში იყვნენ…
ლია იმდენად თავისუფლად იქცეოდა ახალ ოჯახში, ბოლოს მახოც გათამამდა. ორივე გახარებული იყო მოულოდნელი ურთიერთგაგებით. მხოლოდ თავისთვის გასაგებ სიბრტყეზე აღმოჩენილნი მთელი საღამო ლაპარაკობდნენ და ბავშვებივით ხითხითებდნენ…
ის ღამე ნუნუმ თეთრად გაათენა. თვალებდაჭყეტილი, გასუსული იწვა ლოგინში და შეძრწუნებული ელოდა, ვაითუ მოვარდებოდა მახო აკანკალებული, შეშინებული, თავის ნერვიული ქექვით… არა, შეუძლებელია, არაფერი სცოდნოდა… ამ ასაკში… ბოლობოლო, ლია ორჯერ იყო გათხოვილი, ასე, რომ… მაგრამ ნუნუ მაინც გულის კანკალით ელოდა გათენებას.
* * *
მშობლები არ ახსოვდა ლიას. გონებასუსტ ბავშვთა სახლში იზრდებოდა, მერე უფროსმა დამ წამოიყვანა. მამაპაპეულ სოფელში ერთად ცხოვრობდნენ, სანამ და თბილისელს გაჰყვა ცოლად. ლია მარტო დარჩა – დის ახალ ოჯახს ისე ეთაკილებოდა მასთან დამოყვრება, რომ საერთოდ აღკვეთა ყველანაირი ურთიერთობა. ლიამ დის თბილისური მისამართიც კი არ იცოდა. თუმცა, რომც სცოდნოდა, მარტო ვერაფრის დიდებით მიაგნებდა, მისი დაპატიჟება კი არავის უფიქრია, ისე, არც უყვარდა ლიას ქალაქი. და პირველ ხანებში აკითხავდა სოფელში, მერე უფრო და უფრო იშვიათად… ბოლოს სულ გაქრა…
ლიას პირველი ქმარი მიწის მუშა იყო, უზომოდ ჩუმი, ზანგივით შავი და ბანჯგვლიანი. დილიდან საღამომდე ნაკვეთში შრომობდა. ცოტა ფულიც შეჰქონდა ოჯახში. დედამთილი ლიას შემოსვლის დღიდან მოსთქვამდა, რა სჭირდა საამისო ჩემს შვილსო. ლია დიდ ყურადღებას არ აქცევდა. მთავარია, იცოდა, აქ შიმშილით არ მოკვდებოდა…
ქმარი მაშინ მიატოვა, როგორც კი შიმშილობის თვეები დაავიწყდა და სავსე კუჭმა მარადიული კეთილდღეობის ილუზია შეუქმნა…
მეორედ კარის მეზობელს გაჰყვა. ეს ორმოციოდე წლის ქვრივი ჯმუხი, ბუღასავით მამაკაცი იყო. შუბლქვეშიდან უყურებდა ხოლმე ახალ ცოლს, რაღაც გაბოროტებით, ცხოველური ნდომით. ლიას მასთან კიდევ უფრო ნაკლებად მოეწონა – კაცი ხშირად სვამდა, ზოგჯერ სცემდა კიდეც და სულ ერთი რამ ჰქონდა აზრად. ამიტომ, გამოიზამთრა თუ არა, თავის სახლში დაბრუნდა… იყო ერთი აყალმაყალი, მუქარა და კარზე ღამეული ბრახუნი. ლიას აქ უკვე აღარ ეცხოვრებოდა, მაგრამ არც ის იცოდა, რა ექნა. საბედნიეროდ, სწორედ ამ დროს ნუნუც გამოჩნდა…
ასე რომ, ლიას არასოდეს არავინ ჰყვარებია მაინცდამაინც. არც ყოფილი ქმრები… არ გააჩნდა ადამიანთან მიჩვევის უნარი. გადარჩენისათვის მუდმივ ბრძოლას შეჩვეულს იმდენად გულუბრყვილოდ უყვარდა თავი, სხვებისთვის გულში ადგილი არ რჩებოდა. ბევრი ჭკვიანივით, სხვას მანამ ევლებოდა თავს, სანამ სჭირდებოდა… მთელი მისი ხანმოკლე არსებობა კი უორბიტო მეტეორის ბოდიალს ჰგავდა, ცივ კოსმოსში მიზიდულობის ძალის განწირული ძიებით.
მახო ერთი შეხედვით მოეწონა. ასეთი ლამაზი ქმარი ჯერ არა ჰყოლია. კეთილიც ჩანდა… მასთან ლაპარაკიც საინტერესო იყო…
… საღამოს კი, დასაძინებლად რომ წავიდნენ, აღმოჩნდა, რომ მახომ არაფერი იცის… თუ არ შეუძლია… ლიამ თავიდან კინაღამ დასცინა, მაგრამ რატომღაც გადაიფიქრა. გაიაზრა, რომ თუ ხმას არ ამოიღებდა, ღამღამობით თავს დაანებებდნენ და მხოლოდ გამოძინებას მოუნდებოდა. გოგონას უმწიფარი, ზრდადაუსრულებელი ორგანიზმი ზანტად პასუხობდა მამაკაცის ვნებას, უფრო სწორად, თითქმის სულ არ პასუხობდა. მით უმეტეს, რომ ყოფილი ქმრები დიდი ალერსიანობით არ გამოირჩეოდნენ, განსაკუთრებით მეორისგან იყო ძალზე შეწუხებული…
ამიტომაც დააჭირა ენას კბილი ლიამ.
* * *
ახლა ერთად დარბოდნენ ტყე-ღრეში, მდინარეზე. მახო აღარ ატარებდა დღეს მარტოობაში. აქამდე არავის მოუყოლია მისთვის ამდენი საინტერესო ისტორია… მახო უკვე აღმერთებდა ლიას თვალების გრძელ ჭრილს, პაწია ხალებს ლოყაზე, ხმას… აღარც ახსოვდა თითქოს, როგორ ცხოვრობდა ადრე. მასთან არ ეთაკილებოდა თავის სისულელის. ეს გოგო ერთადერთი ადამიანი იყო სოფელში, ვინც თანასწორივით ექცეოდა…
ლიას კი უკვე დაავიწყდა მშიერი დღეები, მოსულიერდა, მოსუქდა, მაძღარმა კუჭმა ისევ შეუქმნა მუდმივი კეთილდღეობის ილუზია, მაგრამ აქედან წასვლა აზრადაც არ მოსვლია. მეტიც, უკვე იცოდა, რომ აქ სამუდამოდ დარჩებოდა… ახალი ოჯახი ძალიან მოსწონდა. მახოს გარეშე კი საათსაც ვეღარ ძლებდა – მაშინვე ნერვიული მოუსვენრობა იპყრობდა და მის ძებნას იწყებდა მთელ სოფელში. მოშინაურებული ლეკვის ერთგულებით დასდევდა კუდში, მახოც სიამოვნებისგან დნებოდა. ეს უცნაური სიყვარული ბევრ მითქმა-მოთქმას იწვევდა სოფელში…
მახო ახლა სხვა კაცებთან ერთად იდგა „ბირჟაზე“, ზოგჯერ ლაპარაკშიც ერთვებოდა, დინჯად, ღირსეულად. ამ დროს თავი ძალიან მოსწონდა და საერთოდ ვერ ამჩნევდა ჩასაფრებულ მოხეტიალე ღიმილს…
ვენახში სიარულიც სცადა. მართალია, იქ მხოლოდ ფეხებში ებლანდებოდა მამასა და ძმას, მაგრამ მაინც ძალიან კმაყოფილი იყო. იმდენად შეიფერა ახალი მდგომარეობა, ბევრმა მართლაც შეიცვალა დამოკიდებულება მის მიმართ – შეფასება ძალიან ხშირადაა თვითშეფასების პროპორციული…
ნუნუც ბედნიერი იყო. თვალაციმციმებულს ახლა მუდამ გამარჯვებულის იერი დაჰკრავდა სახეზე, თითქოს გამვლელ-გამომვლელს უსიტყვოდ ნიშნს უგებდა… ზურაბიც აღარ დადიოდა სულ მოქუფრული და ღვარძლიანი, აღარც მახოს უბრიალებდა თვალებს, „ბირჟაზე“ რომ შეამჩნევდა… ოჯახი რაღაცნაირად წელში გაიშალა, გახალისდა…
* * *
… ლია არც დაუფიქრდა, რატომ თქვა ეს ყველაფერი…
მეზობელმა ქალმა გასაგები ცხოველი ინტერესით მოუსმინა…
სოფლისთვის სამი თვის საკამათო და სალაზღანდარო საიდუმლოს ფარდა იმ დღის ბოლომდე აეხადა. იყო ნიშნის მოგება მათი მხრიდან, ვინც ვარაუდობდა, მახოს მამაკაცობა არ ექნებაო. მახოს „კაცობის“ მცირერიცხოვანი დამქაშები გაოცებით იჩეჩავდნენ მხრებს – აბა, მაშინ ამდენ ხანს რაღას უჩერდებაო ის გოგო… ქალები ნახევარღიმილით ჩურჩულებდნენ, ასევე ნახევარღიმილით იცხადებდნენ და ურთიერთგამგებად ფხუკუნებდნენ. კაცები თავდაჯერებული გამკიცხველობით და ხაზგასმული გაოგნებით ხელებს შლიდნენ – რად უნდოდა ახლა მაგას ცოლიო… ქუჩაში გამოსულ ლიას ახლა სხვაგვარად ათვალიერებდნენ, მახოს კი უწინდელზე აგდებით ექცეოდნენ…
მაგრამ, რამდენიმე დღე გავიდა, და ახალი ამბავი გაჭიანურდა. არ შეიძლებოდა, დიდხანს გაგრძელებულიყო ასე. მოვლენა ლოგიკურად დაუსრულებელი იყო და განვითარებას საჭიროებდა… სოფელს ახალი სენსაცია მოსწყურდა, მაგრამ არაფერი იცვლებოდა – ლია წასვლას არ აპირებდა, არც სოფლის კაცებს აგდებდა რადმე, რომლებიც ახლა ისე არ ჩაუვლიდნენ, რაღაც გადაკრული არ ეთქვათ ან თვალი მრავალმნიშვნელოვნად არ ჩაეკრათ… იგი უწინდებურად დასდევდა მახოს, თუმცა ეს ახლა ირონიულ კომენტარებსღა იწვევდა… სიტუაცია მოსაწყენი ხდებოდა და ვინ იცის, ეს როდემდე გაგრძელდებოდა, ვიღაცას წყაროდან მომავალი ლია რომ არ შეენიშნა მაზლთან ერთად… თავისთავად, ეს ბევრი არაფერი, მაგრამ მაზლმა ქურთუკი გაიხადა და ლიას მხრებზე მოახურა… შემოდგომის საღამო იყო, გრილოდა…
… წარ-მო-გიდ-გე-ნი-ათ!..
… ახლა ყველაფერი ნათელია…
… იმიტომ არ დადის ეს ჭკუასუსტი კაცებში…
… სხვა რად უნდა, ხარივით მაზლი ჰყავს სახლში…
… ორჯერ განათხოვარი… უზნეო…
… როგორ ვერ მიხვდნენ ადრე…
… ქურთუკს რომ მოაფარებს კაცი ქალს… ახალგაზრდა უცოლო კაცი ლამაზ სულელ ქალს… მოაფარებს და, ალბათ, მოშიშვლებულ კისერზე შეეხება… კეფაზე შეასუნთქავს… სხეულის სითბოს გადასცემს… ისიც ახედავს… შეუძლებელია… წარმოუდგენელი… ბუნება ისეთი რამაა… ბუნება, ბუნებაა… მაგისთანებს მოსვლიათ?! აქ კი – ჭკუასუსტი და მექალთანე… ჰმ… ნამდვილად, ნამდვილად ასეა…
…
… სოფელი ნეტარებდა…
* * *
ლიას გონებამდე არა და არ დადიოდა გადაკრული ნათქვამი… მის შავ-თეთრ აზროვნებას ვერ სწვდებოდა ნიუანსები…
როცა ეკითხებოდნენ – რამ გაგასუქა ასე, რამ წამოგიზარდა მუცელიო – ვერაფერს ხვდებოდა;
როცა – თქვენი და ლადოს საძინებელი გვერდიგვერდ თუ არისო – ვერაფერს;
როცა – გვიან საღამოს ბაღჩაში რად მიდიოდიო – ვერაფერს…
… მხოლოდ ინსტინქტურ, გაუცნობიერებელ შფოთს გრძნობდა, როგორც კატა მიწისძვრის წინ…
ერთხელაც მეზობელ ქალს მობეზრდა და პირდაპირ უთხრა – კაი, კაი, შენი და ლადოს ამბავი მთელმა სოფელმა იცის, რაღას მალავო…
ლიას ყელი მტკივნეულად შეეკუმშა, ისე, რომ ძლივს ჩაყლაპა ჰაერი. საფეთქლები, კისერი, გული ისე უძგერდა, თითქოს ყველგან პატარა ჩაქუჩებს ურტყამდნენ… უსუსურობამ თითქოს დაადამბლავა… სიტყვები აგონიაში აწყდებოდა ერთმანეთს ენის წვერზე და რაღაც საშინელის ნაცვლად, რაც თავით ფეხებამდე აბობოქრებდა, გაურკვეველი უაზრობა წაიბურტყუნა თავის გასამართლებლად…
ლიამ მხოლოდ დილისკენ ჩათვლიმა…
ახალი განცდების კორიანტელში ბორგავდა საუკუნე…
დილით ადგა დაღლილი, სხვანაირი და თავისი თურქული უჯრედებიანი ჩანთის ჩალაგებას შეუდგა.
* * *
შარაზე ჯგუფ-ჯგუფად ელოდნენ ავტობუსის გამოჩენას. ზოგი მიემგზავრებოდა, ზოგი დამხვდური იყო, ზოგიც უბრალოდ ახალ ამბებს ელოდა.
მახო და ლია განცალკევებით რაღაცაზე ჩურჩულებდნენ. იქვე დაბალი ბეტონის ღობეზე ზურაბი ჩამომჯდარიყო და სიგარეტს აბოლებდა. სახეში ძველებური ღვარძლი ჩაღვროდა, დროდადრო იქვე მდგარ კაცებს ძუნწად უცვლიდა სიტყვას.
– ჩამოხვალ? ნამდვილად ჩამოხვალ? – მეათასედ ეკითხებოდა დაბნეული მახო. მის სახეზე საცოდავ ვედრებას სასოწარკვეთა სცვლიდა.
– ჩამოვალ-მეთქი… ხომ გითხარი, დას მოვინახულებ… თბილისში დავრჩები ცოტა ხანს…
– ხომ კარგად ვცხოვრობთ, არა? – უცებ ხელში ჩააფრინდა მახო. ლიამ მის მზერას ვერ გაუძლო. მიწას დახედა.
– მისმინე ბიჭო… ახლა, ვის ვუმალავთ… მე და შენ ორივე სულელები ვართ… თვითონ არაფერი შეგვიძლია… მამაშენი გვინახავს, ძმა… შენ, ხომ იცი, არაფერი გამოგდის… როდემდე ვიჯდე მათ კისერზე… შენ კიდევ ხო… შენ შვილი მაინც ხარ… მე აქ ადგილი არა მაქვს… არა, არც სხვაგან მაქვს, მაგრამ… ერთად კარგად ვართ… მაგრამ მარტო ჩვენა ვართ კარგად… სხვებს ეს არ მოსწონთ… ამიტომაც, არც დაგვაცლიან… არ იტირო, ბიჭო, ხომ გითხარი, დავბრუნდები-მეთქი… დას მოვენატრებოდი… სულ მეხვეწებოდნენ, ჩამოდიო… ერთი ეს ფული გამომართვი, მამაშენმა მომცა… მე მარტო ლარიანებს ვცნობ… ლარიანებში გადამიცვალე, რა…
მახო სიკვდილმისჯილივით გალასლასდა კაცების ჯგუფისკენ.
– სად მიდიხარ? – შეუღრინა ზურაბმა.
– ლია ათლარიანს ვერა ცნობს, ლარიანებად უნდა დავუხურდავო…
ზურაბი წამოდგა.
– მოიტა ერთი აქ, შენ რის დამხურდავებელი ხარ, – წაიბურტყუნა გაღიზიანებით და ფული გამოართვა.
… მახო გათიშულივით უყურებდა მიმავალ პატარა ავტობუსს. უზარმაზარი სიცარიელე იყო სამყაროს მაგივრად, ისეთი რეალური, თითქოს ხელით შეეხებოდა კაცი… ლიამ წაიყოლა სამყარო… არა, ლია არ იყო მახოს ნახევარი… ისინი ერთად იყვნენ მთელი, ცალ-ცალკე კი – სულ არაფერი. სოფლის შემავსებელი სიცარიელე…
– რაო, მახო, წაგივიდა ცოლი? – მოესმა საიდანღაც შორიდან… მოიხედა…
– ეგ სულ ასე დარბის… კიდევ დიდხანს დარჩა… – ვერ მიხვდა, გაიგო თუ ვიღაცის ტუჩებზე წაიკითხა ბრბოში…
მახო უხმოდ შეტრიალდა და გზას გაუყვა ჩქარი ნაბიჯით. ჩამოვა ლია. აუცილებლად ჩამოვა. და ხვალიდან ქვეყნის დასალიერამდე დაელოდება მახო აქ, გაჩერებაზე, პატარა, ოდესღაც ყვითელ ავტობუსს…
2003
Комментариев нет:
Отправить комментарий